Στη τελευταία φάση των επιχειρήσεων του αγώνα του 1821 για την ανάκτηση της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας συνήφθη στον Άγιο Νικόλαο Μάνινας στις 12/2/1828 μεταξύ μικρής ελληνικής δύναμης με πολλαπλάσια εχθρική.
Ο αρχιστράτηγος των ελληνικών δυνάμεων Ριχάρδος Τσώρτς έχοντας πληροφορίες ότι ο εχθρός ήθελε να αποκαταστήσει την διακοπείσα επικοινωνία Άρτας και Πρέβεζας με το Μεσολόγγι διέταξε τα ευκίνητα τμήματα να καταλάβουν την επίκαιρη θέση του Αγίου Νικολάου.
Στην παραπάνω οχυρώθηκαν οι δυνάμεις του Γ. Ράγκου, του Κ. Μπότσαρη και δύναμη 100 ανδρών υπο τις διαταγές του Δ. Ευμορφόπουλου και Αθ. Κουτσονίκα στις 12/2/1828 κατέφθασε στη Μάνινα το πρώτο τμήμα το Βελή-Μπέη απο 700 άνδρες και έπεσε με ορμή κατά των ελληνικών οχυρώσεων στο δρόμο.
Όμως οι δύναμεις των Δ. Ευμορφόπουλου και Αθ. Κουτσονίκα κράτησαν ακλώνητοι τις θέσεις τους.
Νέα επίθεση των τουρκαλβανών με τη συμμετοχή κι άλλων 600 ανδρών οι οποίοι κατέφθασαν εν τω μεταξύ αποκρούστηκε επίσης και οι τουρκαλβανοί οπισθοχώρησαν με αταξία και πανικό.
Μια τρίτη επίθεση κατά το μεσημέρι είχε την ίδια τύχη και τα τουρκικά στρατεύματα αποσύρθηκαν στο Λιγοβίτσι επιδιδόμενα σε λεηλασίες αφού κατά τη μάχη είχαν 100 νεκρούς και τραυματίες.
Οι ελληνικές απώλειες ήταν 2 νεκροί και 18 τραυματίες. Από τη δύσκολη όμως θέση στην οποία βρέθηκαν οι τουρκαλβανοί τους διευκόλυνε να εξέλθουν η ανεπάρκεια του Γιαν. Ράγκου.
Αυτός την νύχτα που ακολούθησε εγκατέλειψε την ορεινή θέση που κατείχε αφήνοντας εκεί μικρό τμήμα της φρουράς και αποσύρθηκε στο πλησίον ευρισκόμενο συνοικισμό με το πρόσχημα της κακοκαιρίας.
Την αποχώρησή του όμως πληροφορήθηκε ο Ανδρ. Ίσκος, ο οποίος τα μεσάνυχτα οδηγώντας 500 τουρκαλβανούς και δικούς του στρατιώτες επιτέθηκε και εκτόπισε την μικρή φρουρά,η οποία κατέφυγε πλησίον του Δημ. Ευμορφόπουλου και Αθ. Κουτσονίκα.
Οι τελευταίοι επίσης αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν και να ενωθούν με τον Κ. Μπότσαρη δυτικώς της Μάνινας όμως ο Μπότσαρης αποφάσισε να επιστρέψει στο στρατόπεδο της πόρτας και ο δρόμος φαινόταν ελέυθερος για το Βέλικο Γίατσις να συνεχίσει την πορεία του προς το Μεσολόγγι. Ο Ρ. Τσώρτς δυσαρεστήθηκε για την εξέλιξη των επιχειρήσεων και την δυσαρέσκεια του συμπεριέβαλε στην αναφορά τους προς τον Ιω. Καποδίστρια την επομένη, όπου μάλιστα αφήνει αιχμή κατά του Κ. Μπότσαρη ότι εγκατέλειψε τη μάχη χωρίς διαταγή. ...Δυσαρέστως προσαναγγέλω,ότι σήμερα τα ηρωικά στρατεύματα,τα οποία καταπολέμησαν τον εχθρόν γενναίως,παραίτησαν άνευ διαταγής την θέσιν των,και ηνώθησαν με το ου πολύ μακράν αυτών εφεδρεύον λοιπόν σώμα...Το ασυγχώρητον τούτο φέρσιμον,αν και πρέπει να ομολογηθήότι ο καιρός ήτο πολύ αχρείος,μας εστέρησεν του καρπού της οποίας κατά του εχθρού εκερδίσαμεν μάχης...
Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε το 270 μ.Χ. στα Πάταρα της Λυκίας, από γονείς ευσεβείς και πλουσίους και έτυχε επιμελημένης μόρφωσης. Όμως, σε νεαρή ηλικία έμεινε ορφανός και κληρονόμος μιας μεγάλης περιουσίας. Από πολύ νωρίς είχε αφιερωθεί στα Θεία, μετά την μετάβασή του στα Ιεροσόλυμα για να προσκυνήσει τον Τίμιο Σταυρό και τον Πανάγιο Τάφο. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του χειροτονήθηκε ιερέας. Στην αρχή αφιερώθηκε στον ασκητικό βίο κι έγινε ηγούμενος της Μονής Σιών στα Μύρα της Λυκίας. Όταν απεβίωσε ο τότε Αρχιεπίσκοπος Μύρων της Λυκίας, οι επίσκοποι, δια θεϊκής αποκαλύψεως, αναγόρευσαν Αρχιεπίσκοπο τον Νικόλαο.
Από την θέση αυτή ανέπτυξε έντονη δράση και επεξέτεινε τους αγώνες του για την προστασία των φτωχών και των απόρων ιδρύοντας νοσοκομεία και διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα. Προικισμένος με υψηλό χριστιανικό φρόνημα, θάρρος και ζωτικότητα εμψύχωνε τους διωκόμενους (από τους Ρωμαίους) χριστιανούς, διωκόμενος και εξοριζόμενος και ο ίδιος για τη στάση του αυτή.
Κατά τους διωγμούς του Διοκλητιανού υπέστη βασανιστήρια. Όταν όμως ανήλθε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο Μέγας Κωνσταντίνοςελευθερώθηκαν όλοι οι χριστιανοί και έτσι ο Νικόλαος επανήλθε στο αρχιεπισκοπικό θρόνο. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν προικισμένος με το χάρισμα της θαυματουργίας και έσωσε πολλούς ανθρώπους, και όσο ήταν εν ζωή αλλά και μετά τον θάνατο του.
Αναφέρονται πλείστα θαύματα του Αγίου όπως η απελευθέρωση των τριών στρατηλατών, θεραπείες νοσούντων και αποκαταστάσεις φτωχών.
Το 325 μ.Χ έλαβε μέρος στην Α' Οικουμενική Σύνοδο, που έγινε στη Νίκαια της Βιθυνίας, και καταπολέμησε τις διδασκαλίες του Αρείου. Λέγεται ότι κατά τη Σύνοδο χαστούκισε τον Άρειο και ο Μέγας Κωνσταντίνος τον φυλάκισε. Όταν επέστρεψε από τη Σύνοδο, συνέχισε το ποιμαντικό του έργο μέχρι τα βαθιά γεράματα.
Ο άγιος Νικόλαος απεδήμησε ειρηνικά στις 6 Δεκεμβρίου του έτους 343. Μετά τον θάνατο του ονομάστηκε «μυροβλύτης», καθώς σύμφωνα με την παράδοση της χριστιανικής θρησκείας, τα λείψανά του άρχισαν να αναβλύζουν άγιο μύρο, όπως και άλλων αγίων. Τα λείψανά του διατηρήθηκαν στα Μύρα της Λυκίας έως και τον ενδέκατο αιώνα, όπου το 1087 κάποιοι ναύτες τα αφαίρεσαν και τα μετέφεραν στην Ιταλία, στην πόλη Μπάρι, όπου τοποθετήθηκαν στο Ναό του Αγίου Στεφάνου. Λέγεται ότι κατά την τέλεση της θείας λειτουργίας άρχισε να αναβλύζει τόσο πολύ μύρο από τα ιερά λείψανα, που οι πιστοί το μάζευαν σε δοχεία για θεραπεία από διάφορες αρρώστιες, ενώ αρκετοί λιποθυμούσαν από την ευωδία του μύρου αυτού.
Η μνήμη του γιορτάζεται στις 6 Δεκεμβρίου τόσο από την Ορθόδοξη, όσο και από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
Στον Ρωμαιοκαθολικό Κόσμο ο Άγιος Νικόλαος, εκτός από τους ναυτικούς, είναι προστάτης των παιδιών, των απασχολουμένων στα ηλεκτρονικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, των ενεχυροδανειστών, των φαρμακοποιών, των μεταμελημένων κλεπτών, των βαρελοποιών, των εμπόρων και των αδίκως κατηγορηθέντων. Στη δυτική παράδοση ο Άγιος Νικόλαος (Santa Claus) είθισται να φέρνει τα χριστουγεννιάτικα δώρα στα παιδιά, όπως, στη δική μας παράδοση, ο Άγιος Βασίλης.
Απολυτίκιο Αγίου Νικολάου
Κανόνα πίστεως και εικόνα πραότητος
εγκρατείας διδάσκαλον ανέδειξέ σε
τη ποίμνη σου η των πραγμάτων αλήθεια
δια τούτω εκτήσω τη ταπεινώσει τα υψηλά
τη πτωχεία τα πλούσια.
Πάτερ ιεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ
σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Από την θέση αυτή ανέπτυξε έντονη δράση και επεξέτεινε τους αγώνες του για την προστασία των φτωχών και των απόρων ιδρύοντας νοσοκομεία και διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα. Προικισμένος με υψηλό χριστιανικό φρόνημα, θάρρος και ζωτικότητα εμψύχωνε τους διωκόμενους (από τους Ρωμαίους) χριστιανούς, διωκόμενος και εξοριζόμενος και ο ίδιος για τη στάση του αυτή.
Κατά τους διωγμούς του Διοκλητιανού υπέστη βασανιστήρια. Όταν όμως ανήλθε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο Μέγας Κωνσταντίνοςελευθερώθηκαν όλοι οι χριστιανοί και έτσι ο Νικόλαος επανήλθε στο αρχιεπισκοπικό θρόνο. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν προικισμένος με το χάρισμα της θαυματουργίας και έσωσε πολλούς ανθρώπους, και όσο ήταν εν ζωή αλλά και μετά τον θάνατο του.
Αναφέρονται πλείστα θαύματα του Αγίου όπως η απελευθέρωση των τριών στρατηλατών, θεραπείες νοσούντων και αποκαταστάσεις φτωχών.
Το 325 μ.Χ έλαβε μέρος στην Α' Οικουμενική Σύνοδο, που έγινε στη Νίκαια της Βιθυνίας, και καταπολέμησε τις διδασκαλίες του Αρείου. Λέγεται ότι κατά τη Σύνοδο χαστούκισε τον Άρειο και ο Μέγας Κωνσταντίνος τον φυλάκισε. Όταν επέστρεψε από τη Σύνοδο, συνέχισε το ποιμαντικό του έργο μέχρι τα βαθιά γεράματα.
Ο άγιος Νικόλαος απεδήμησε ειρηνικά στις 6 Δεκεμβρίου του έτους 343. Μετά τον θάνατο του ονομάστηκε «μυροβλύτης», καθώς σύμφωνα με την παράδοση της χριστιανικής θρησκείας, τα λείψανά του άρχισαν να αναβλύζουν άγιο μύρο, όπως και άλλων αγίων. Τα λείψανά του διατηρήθηκαν στα Μύρα της Λυκίας έως και τον ενδέκατο αιώνα, όπου το 1087 κάποιοι ναύτες τα αφαίρεσαν και τα μετέφεραν στην Ιταλία, στην πόλη Μπάρι, όπου τοποθετήθηκαν στο Ναό του Αγίου Στεφάνου. Λέγεται ότι κατά την τέλεση της θείας λειτουργίας άρχισε να αναβλύζει τόσο πολύ μύρο από τα ιερά λείψανα, που οι πιστοί το μάζευαν σε δοχεία για θεραπεία από διάφορες αρρώστιες, ενώ αρκετοί λιποθυμούσαν από την ευωδία του μύρου αυτού.
Η μνήμη του γιορτάζεται στις 6 Δεκεμβρίου τόσο από την Ορθόδοξη, όσο και από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
Στον Ρωμαιοκαθολικό Κόσμο ο Άγιος Νικόλαος, εκτός από τους ναυτικούς, είναι προστάτης των παιδιών, των απασχολουμένων στα ηλεκτρονικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, των ενεχυροδανειστών, των φαρμακοποιών, των μεταμελημένων κλεπτών, των βαρελοποιών, των εμπόρων και των αδίκως κατηγορηθέντων. Στη δυτική παράδοση ο Άγιος Νικόλαος (Santa Claus) είθισται να φέρνει τα χριστουγεννιάτικα δώρα στα παιδιά, όπως, στη δική μας παράδοση, ο Άγιος Βασίλης.
Απολυτίκιο Αγίου Νικολάου
Κανόνα πίστεως και εικόνα πραότητος
εγκρατείας διδάσκαλον ανέδειξέ σε
τη ποίμνη σου η των πραγμάτων αλήθεια
δια τούτω εκτήσω τη ταπεινώσει τα υψηλά
τη πτωχεία τα πλούσια.
Πάτερ ιεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ
σωθήναι τας ψυχάς ημών.
